In sommige weides groeien niet alleen planten en bloemen die gezond zijn voor je paard, maar ook planten die grote gevaren kunnen vormen. Over het algemeen weten paarden heel goed welke planten giftig zijn vanwege hun bittere smaak, maar in sommige gevallen eten ze het toch. Momenteel zijn er ongeveer 80 (!) Europese plantensoorten die giftig zijn voor paarden. Deze giftige planten kunnen verschillende symptomen veroorzaken. Naast planten zijn er ook nog bomen en bloemen die giftig zijn voor paarden.
Hoe kun je je paard beschermen tegen giftige planten, bomen en bloemen?
De beste veiligheidsmaatregel is in de eerste plaats dat je je paard niet laat grazen in een weide die je niet vooraf nauwkeurig hebt geïnspecteerd. De meeste giftige planten smaken erg bitter waardoor paarden deze planten meestal niet zo snel opeten. Wanneer er te weinig gras in de wei staan en/of het paard te weinig ruwvoer tot zijn beschikking heeft, kan het toch voorkomen dat het andere planten op gaat eten die hij niet zo lekker vindt en mogelijk giftig zijn. Daarbij ontwikkelen sommige planten alleen een giftige smaak op het moment dat de plant volledig volgroeid is.
Ook verliezen giftige planten hun bittere smaak als ze gedroogd zijn. Dit zorgt ervoor dat je paard de giftige planten niet altijd als zodanig herkent, terwijl de werking van de gifstoffen niet verloren gaat. Daarom is snoeiafval ook altijd zo gevaarlijk om aan je paard te geven, maar ook hooi waarvan het grasland niet is gecontroleerd op giftige planten. Geef dus nooit snoeiafval aan je paard en communiceer dit ook met eventuele buurtbewoners en koop nooit hooi van een onbetrouwbare bron of van bermgras!
Bekijk ook goede de omgeving van de wei. Welke bomen staan er naast de wei en zijn deze giftig? En kan je paard daarbij?
Heb je een giftige plant of bloem in de paardenweide ontdekt?
Haal deze dan zo snel mogelijk weg. Let erop dat je hem met wortel en al uit de grond trekt. Vergeet ook niet dat giftige planten verschillende bloeiperiodes hebben en niet altijd op één plaats blijven staan, maar soms ook in het weiland ‘zwerven’. Een eenmalige weidecontrole is dan ook niet voldoende. Het is belangrijk om dit regelmatig te doen. Wanneer er giftige bomen of struiken in de buurt van het weiland staan, is het verstandig om ervoor te zorgen dat de paarden hier niet bij kunnen en in de periode dat ze hun bladeren of vruchten loslaten, de weide (deels) wordt afgezet.
Tip: Zorg ervoor dat je paard tijdens een buitenrit geen onbekende planten oppikt tijdens het rijden. In een werkende staat zijn paarden afgeleid en kiezen hierdoor minder selectief of instinctief hun voedsel. Dit vergroot de kans op vergiftiging!
Paarden en jacobskruiskruid
Eén van de bekendste giftige planten voor paarden is jacobskruiskruid. Deze plant groeit voornamelijk van juni tot oktober zeer goed op een kleiachtige bodem die is verrijkt met stikstof. Jacobskruiskruid verliest na het drogen zijn giftigheid niet! Belangrijk dus om ook je hooi goed op dit kruid te controleren. Zodra een paard jacobskruiskruid heeft binnengekregen, is schade aan de lever een van de belangrijkste symptomen. De schade aan de lever wordt veroorzaakt door de alkaloïden uit de plant. Ook apathie, depressie, verlies van eetlust en gewichtsverlies zijn herkenbare symptomen van een jacobskruiskruidvergiftiging.
Is jacobskruid dodelijk voor paarden?
Als een paard over een langere periode jacobskruiskruid binnenkrijgt, kunnen kleine hoeveelheden al grote gevolgen hebben. Jacobskruiskruid is dodelijk wanneer een volwassen paard 14 kg vers of 2 kg droog jacobskruiskruid eet. Voor een kleine pony geldt 4kg vers of 0,5 kg droge plant. Oppassen geblazen dus! Jacobskruiskruid is in de wei te herkennen aan de gele bloemetjes.
Paarden en heermoes
Heermoes, ook wel paardenstaart genoemd, is voor paarden een zeer giftig onkruid dat leeft op vochtige plaatsen en bloeit in de maanden april en mei. De Belangrijke symptomen van een heermoesvergiftiging zijn: verhoogde prikkelbaarheid, wankelen, verlamming van de achterhand, schrikachtig en omvallen. Deze symptomen worden veroorzaakt door de giftige stof thiaminase in heermoes. Deze stof breekt vitamine B1 af in het lichaam van het paard. Heermoes is in gedroogde vorm minder giftig dan in de weide, maar kan desondanks toch ernstige schade aanrichten. Ook hier is goed controleren van je hooi dus belangrijk!
Welke planten, bomen en bloemen zijn nog meer giftig voor paarden?
Naast jacobskruiskruid en heermoes zijn nog veel meer plant- en boomsoorten giftig voor paarden en worden er constant ook nieuwe planten aan deze lijst toegevoegd. Over het algemeen kan je bomen en struiken die in de winter groen blijven, scharen onder de giftige soort, maar er zijn er natuurlijk nog veel meer. Als je het hebt over zeer giftige planten bij een kleine hoeveelheid dan zijn de buxus, taxus en esdoorn zeker belangrijke om goed in het oog te houden. In een minder mate giftig, maar zeker niet geschikt voor consumptie door paarden zijn onder andere de volgende planten, bomen en bloemen:
- Acaciaboom
- Adelaarsvaren
- Azalea
- Bastaardklaver
- Belladonna
- Berenklauw
- Beuk
- Bitterzoet
- Blauwe monnikskap
- Boterbloem
- Brem
- Datura
- Eik
- Gevlekte en waterscheerling
- Gouden regen
- Herfsttijloos
- Hondsdraf
- Klaproos
- Klimop
- Levensboom
- Liguster
- Nachtschade
- Narcis
- Rhodondendron
- Robinia
- Oleander
- Pieris
- Smeerwortel
- Vingerhoedskruid
- Wolfsmelk
- Zwarte bilzekruid
Let op: dit is geen complete lijst. Ons advies bij twijfel aan de giftigheid van een plant of boom om deze uit voorzorg niet door je paard te laten eten.
Wat te doen als je paard een giftige plant heeft gegeten?
Helaas is vergiftiging door planten bij paarden niet ongewoon en ook niet altijd 100% te voorkomen. Na vergiftiging kunnen er verschillende verschijnselen optreden, afhankelijk van de hoeveelheid en het type gif. Belangrijke symptomen waaraan je een vergiftiging kunt herkennen zijn: spijsverteringsproblemen, zwelling, huidirritatie, kortademigheid, tremoren, koliek, sterke speekselvloed, evenwichtsstoornissen, verlamming of overlijden.
In geval van een acute vergiftiging reageert een paard meestal onmiddellijk na consumptie van het gif, bij een chronische vergiftiging hoopt het gif zich op in het lichaam van het paard en worden tekenen van de ziekte geleidelijk aan zichtbaar. Als je ziet of vermoed dat je paard een giftige plant heeft opgegeten, moet je onmiddellijk de dierenarts bellen. Het is belangrijk voor diagnose en behandeling dat je weet welke plant en hoeveel je paard daarvan heeft gegeten. De dierenarts kan zo snel starten met de juiste behandeling.
Niet giftige planten, bomen en bloemen
Er zijn ook veel planten waarvan veel mensen denken dat ze giftig zijn, maar deze vallen onder de niet giftige planten. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de Plataan, Vlinderstruik, de Paarse dovenetel en Lavendel.
Er zijn ook gezonde eetbare planten, bloemen, bomen en kruiden voor paarden. Kruiden in de paardenwei kunnen een gustige werking hebben op de lichaamsprocessen.
Een paar voorbeelden van eetbare planten en kruiden in de paardenweide zijn: de Paardenbloem, Fluitenkruid, witte en rode Klaver, Kamille, Madeliefje, Distel.
Tip: Het is belangrijk dat je bekend bent met de namen en het uiterlijk van giftige planten en bomen, zodat je ze kunt herkennen en je paard kunt beschermen. Je kunt eventueel een poster maken met de afbeeldingen van de giftige plant en de juiste naam erbij. Hieronder een aantal afbeeldingen van de veelvoorkomende plant- en boomsoorten die zeer giftig zijn voor paarden.
